Ofschoon geen vondsten aanwezig zijn om dit te bewijzen, mag gevoeglijk worden aangenomen dat Heer in de voorhistorische tijd bewoond is geweest. Met zijn vruchtbare lössgrond was Heer zeer zeker geschikt voor bewoning. In de nabijheid stroomt de Maas, die als verkeersader en visrijke rivier als vestigingsfactor voor bewoning van belang was, terwijl ook de aanwezigheid van hellingen als vluchtmogelijkheid bij hoog water en als producent van hout en wild bewoning moet hebben gestimuleerd.

De terrasopbouw loopt in noord-zuidrichting evenwijdig aan de rivier de Maas van Meerssen naar Eijsden.

In de Romeinse tijd behoorde Heer tot de provincie Belgica.

In deze tijd werden de grote heirbanen aangelegd en de Romeinen bouwden langs deze wegen, die de grote steden en handelscentra met elkaar verbonden, hun villa's en buitenhuizen. Zo is bekend, dat in Heer de villa Bakkerbos moet hebben gelegen.

De grote Romeinse heirbaan, die van de zeehaven Boulogne over Bavai-Tongeren-Maastricht-Heerlen-Gulick naar Aken en Keulen liep, passeerde ook het huidige Heer (Scharn).

In de latere tijd werd deze weg gekruist door de Marktweg van de Karolingische paltz Meerssen naar Visé. Het is zonder meer aannemelijk, dat langs deze beide wegen en met name nabij het kruispunt permanente bewoning aanwezig moet zijn geweest vanaf de Romeinse tijd.

Historische gegevens over Heer in de vroege Middeleeuwen ontbreken geheel. Aangenomen mag worden, dat de nederzetting Heer veel vroeger bestond dan in het jaar 1224, toen het voor het eerst in een oorkonde werd genoemd. Reeds in eerdere historische stukken wordt melding gemaakt van Adelbert van Scharn, die in 1245 een domein bezat, en van Gosewinus van Heer, die in 1202 wordt vermeld en die grote bezittingen in Heer moet hebben bezeten.

Heer, zoals wij dit nu kennen, heeft lange tijd bestaan uit twee afzonderlijke agglomeraties: Heer en Scharn.

Heer bestond hoofdzakelijk uit bebouwing langs de Dorpstraat, met een concentratie in de omgeving van de kerk, terwijl Scharn voor een groot deel werd gevormd door bebouwing langs de drukke landweg Maastricht-Aken, ongeveer ter hoogte van de huidige Wethouder van Caldenborghlaan, met een concentratie bij het kruispunt met de huidige Burgemeester Cortenstraat.

Over de herkomst van de naam Heer lopen de meningen uiteen. Zo zou hij "legerkamp" betekenen maar volgens sommige geschiedschrijvers is hij afgeleid van het Keltische woord "Corio" dat is leger. Volgens de laatste onderzoekingen van professor Carnoy te Leuven zou "Heer" evenwel hetzelfde betekenen als "Haren". Dit is afgeleid van het Frankische woord "hâra" dat hoogte betekent. In plaatsnamen betekent "hare" hoogte of droogplateau.

In 1825 werd de huidige weg Maastricht-Aken aangelegd.

Aanvankelijk verliep deze weg langs de noordrand van het dorp Heer, maar

langzamerhand werd de bebouwing van Heer langs en later ten noorden van deze weg uitgebreid. Door de aanleg van de weg ontstond er een nieuw kruispunt met de Dorpstraat en de Schoolstraat, de latere Burgemeester Cortenstraat.

De toestand rond de eeuwwisseling (kaart 1) is zodanig, dat de bebouwing rond de Dorpstraat is geïntensiveerd en dat bebouwing is ontstaan aan Onder de Kerk en de Oude Kerkstraat. Ook de Demertstraat ontwikkelde zich in deze periode. Het tussen deze straten gelegen gebied (gemeentebroek) bleef lange tijd onbebouwd, aangezien het nat en drassig was. Tot aan de tweede wereldoorlog bleef de ontwikkeling van Heer en Scharn beperkt. Rondom de vorengenoemde straten wordt de bebouwing geïntensiveerd en er ontstaat een aantal oost-westgerichte straten, zoals de St. Josephstraat (hoewel deze als landweg reeds veel langer bestond), de Mathijs Heugen-straat en de Kruisstraat in het zuidelijk en de Secretaris Wijnandsstraat en de Concordiastraat in het noordelijk deel van Heer. Heer is lange tijd een agrarisch dorp geweest. Pas in de twintigste eeuw heeft Heer zich als gevolg van het ter beschikking komen van "moderne" verkeersmiddelen ontwikkeld als forenzendorp van Maastricht.

De groei van de bevolking, het toenemende gebruik van verkeersmiddelen en de kruising van twee belangrijke verkeersaders, moeten als de belangrijkste ontstaansoorzaken worden gezien van de winkelvestigingen rondom het kruispunt Akersteenweg-Dorpstraat. Dat het zwaartepunt van deze winkelconcentratie langs de Akersteenweg is terecht gekomen, moet worden verklaard uit de omstandigheid, dat zich langs deze weg het overgrote deel van het verkeer vanuit Maastricht naar Heer afwikkelde. De belangrijkste groei voltrok zich na de tweede wereldoorlog, toen achtereenvolgens het "gemeentebroek" werd bebouwd, rond de betonfabriek de Nijverheid een aantal woningen werd gesticht en de woonbuurt Scharn werd gebouwd. De nog resterende terreinen werden ontsloten ten behoeve van de bouw van woningwetwoningen door de gemeente. Tussen 1949 en 1969 bouwde de gemeente hier in totaal 242 woningen.

In de tweede helft van de jaren zestig wordt het plan "Achter de Kerk" gerealiseerd waardoor de woningvoorraad van Heer in enkele jaren met ongeveer 1.100 woningen stijgt.

Heer is tot 1970 een zelfstandige gemeente gebleven. In dat jaar werd het toegevoegd aan de gemeente Maastricht, die in het gebied Heer nog het plan Keerderstraatje ontwikkelde, dat voorziet in de bouw van circa 230 woningen.

Ruimtelijke karakteristiek

Het plangebied omvat de oudste delen van Heer en kan worden gekarakteriseerd als een woongebied met een enigszins dorps karakter. Het gebied is gelegen op de overgang van het middenterras naar het laagterras van de Maas. Dit verklaart het vrij grote hoogteverschil tussen het oostelijk deel, de Dorpstraat (+ 58.00 meter N.A.P.) en het westelijk deel, de Sibemaweg (+ 45.00 meter N.A.P.). Als gevolg daarvan is sprake van een in oorsprong hoofdzakelijke noord-zuid-gerichtheid van de hoofdstructuur, blijkend uit het verloop van hoofdstraten als de Dorpstraat en de Demertstraat. De oost-westverlopende

straten in het gebied zijn veelal van latere datum.

De huidige stedebouwkundige hoofdstructuur wordt in hoofdzaak bepaald door het kruispunt Akersteenweg-Burgemeester Cortenstraat/Dorpstraat. De Wethouder van Caldenborghlaan en de Demertstraat zijn te beschouwen als twee aanvullende hoofdstructuurlijnen. Als belangrijkste oriëntatiepunten in Heer zijn te noemen: de Antonius van Paduakerk, de schoorsteen van de voormalige zuivelfabriek Sibema en landgoed De Burght (kaart 2). Door het dorpse karakter ontbreekt een goede ordening van en relatie tussen de verschillende functies.

De spontane groeiwijze van incidentele en niet planmatige toevoegingen van gebouwen en functies is in de eerste jaren na de tweede wereldoorlog enigermate doorbroken door de toevoeging van enkele complexen van woningen. Als gevolg van deze min of meer spontane groei vindt men verspreid in het plangebied een aantal functies, die in moderne woongebieden in feite niet thuishoren. Te noemen zijn in dit verband een aantal kleine industrile-, bouw- en ambachtsbedrijven, verspreid liggende winkels en enkele horecabedrijven. Zij zijn nochtans in stedebouwkundig opzicht niet van zodanige aard en omvang, dat amovering of uitplaatsing noodzakelijk moet worden geacht. Een uitzondering moet worden gemaakt voor het tussen de Demertstraat en de Langwaterstraat gelegen bedrijfsterrein met (thans buiten gebruik gestelde) bedrijfsbebouwing, dat vanwege zijn omvang en inpandige ligging storend werkt in dit woongebied.

Het oorspronkelijke dorpsachtige karakter is nog bewaard gebleven in de aanwezigheid van enkele bedrijven en boerenwoningen en in het gebruik van enkele grote binnenterreinen als groententuin of huisweide.

Binnen het plangebied zijn bovendien nog enkele schoolgebouwen gelegen en een aantal industriële bedrijven op het industrieterrein langs de Sibemaweg en de Philipsweg. Deze laatstbedoelde bebouwing vertoont, zowel functioneel als ruimtelijk, weinig relatie met de overige bebouwing van het gebied, dat in hoofdzaak als woongebied kan worden gekarakteriseerd.

In het oosten sluit het plangebied aan bij de in het algemeen van na de tweede wereldoorlog daterende uibreidingen van Heer. De relatie tussen het plangebied en dit nieuwe uitbreidingsgebied is slecht. De Dorpstraat kent in de richting van het nieuwe Heer nauwelijks enige onderbreking.

In het zuiden grenst het gebied aan Eyldergaard, een woongebied dat zeer recent is ontwikkeld. De relatie met dit woongebied laat als gevolg van een tekort aan onderbrekingen in de noordelijke bebouwing van de Kruisstraat te wensen over. Aansluitend aan de Demertstraat en Demertdwarsstraat bevindt zich een groengebied (gedeeltelijk behorend tot "De Burght") dat gedeeltelijk in gebruik is voor sportdoeleinden (voetbalvelden) en agrarische doeleinden.

Aan de westzijde wordt het gebied begrensd door de A2 en de spoorlijn Maastricht-Luik. Een over deze beide barrières aangelegd viaduct is de enige verbinding met het aangrenzende gebied Randwyck.

Binnen de stedebouwkundige hoofdstructuur van het gebied Heer is een aantal afzonderlijke gebieden met een planmatig ontworpen eigen karakteristiek.

- Het plan Scharn is sterk centraal gericht. Het stratenpatroon vertoont gelijkenis met een spinneweb, waarbij de radiaal gerichte straten uitkomen op het plein voor de kerk.

Aan de Adelbert van Scharnlaan en de Dr. Willemsstraat zijn complexen van etagewoningen geconcentreerd.

- Het plan Achter de Kerk wordt gekenmerkt door een structuur waarbij de straten haaks op elkaar staan. Het is een stedelijk uitbreidingsplan in een dorpse omgeving. De overgang tussen de oude bebouwing van Heer en de nieuwe doet enigszins abrupt aan.

Het etagegebouw aan de Atoomstraat vertoont weinig of geen relatie met de lage bebouwing aan de Dorpstraat.

- Het plan Keerderstraatje heeft het karakter van een parkplan, waarin veel aandacht is besteed aan het behoud van bestaande groenstructuren.

- De bebouwingsplannen rondom de 7 Januaristraat moeten worden gezien als een geleidelijke completering van de bestaande structuur. Zij vertonen dan ook niet het beeld van een eenduidige en duidelijke stedebouwkundige conceptie.

Vanwege het ontbreken van homogeniteit in de verschijningsvorm van de bebouwing is ter karakterisering van het gebied een algemene beschrijving niet goed mogelijk. Derhalve zal in het hierna volgende moeten worden volstaan met een korte typering een aantal belangrijke straten (kaart 3).

- De Akersteenweg heeft een tweeledige functie: vestigingsplaats voor een aantal winkels en andere voorzieningen op buurt- en wijkniveau en verkeersader voor het regionale verkeer.

De profilering en verkeersbelasting veroorzaken een sterke scheidende werking tussen de verschillende onderdelen van Heer en beïnvloeden het winkel- en verblijfsklimaat op zeer nadelige wijze. De bebouwing langs deze weg is in het algemeen van een betrekkelijke kwaliteit, zowel in architectonische als in structurele zin; zowel aan de oost- als aan de westzijde van de toegang tot de woonbuurt ontbreekt een duidelijk begrenzende en bepalende bebouwing; de toegangen tot de kern zijn van enigszins inferieure kwaliteit. Dit laatste geldt met name voor de gebieden, die nu nog worden geoccupeerd door deels verlaten, deels nog in gebruik zijnde bedrijfsbebouwing (terrein Darly-Vliegen en het Rekkoterrein). De bebouwing van enigszins goede kwaliteit en met duidelijke kernfuncties is beperkt tot de directe omgeving van het kruispunt met de Burgemeester Cortenstraat en Dorpstraat.

Als functioneel positief moet worden gewaardeerd het tussen de Akersteenweg en de Concordiastraat gelegen groengebied, dat de allure heeft van een parkgebied.

- De Dorpstraat kent een afwisselende bebouwing met een vrij grote diversiteit aan architectonische vormen. Dit beeld en de afwisselende functies geven deze straat een positieve belevingswaarde. De straat heeft op zichzelf genomen weliswaar een aantrekkelijk profiel, doch de trottoirs zijn hier en daar te smal, zodat het verblijfsklimaat te wensen overlaat. Het verkeer drukt een zodanig zware stempel op deze straat, dat aan het woon- en leefklimaat en aan de positieve belevingswaarde afbreuk wordt gedaan.

Als storend moet worden genoemd de ruimte rondom de kerk, waar de ruimtelijke begrenzing onduidelijk is. Dit wordt vooral veroorzaakt door het zicht op de achterzijde van de bebouwing aan de Oude Kerkstraat. Verder is er op enkele plaatsen een discontinuïteit in de gevelwanden, die storend is voor de belevingswaarde.

- De Demertstraat heeft een afwisselende bebouwing van in het algemeen goede kwaliteit. Storend in het algemene beeld is de verbreding nabij de Nijverheidsweg met de daarbij wat eigenaardig gelegen bebouwing.

- De Burgemeester Cortenstraat heeft een goed profiel doch maakt door haar terugliggende gevels op enkele plaatsen een rommelige indruk. Met name geldt dit voor de directe omgeving van de supermarkt Hermans. Door middel van nieuwbouw vindt profielherstel plaats, waardoor de belevingswaarde ter plaatse wordt verbeterd.

De verblijfswaarde van het gedeelte van deze straat tussen de Majellastraat en de Adelbert van Scharnlaan is positief, die van het resterende gedeelte tot de Akersteenweg negatief.

De bouwkundige kwaliteit van de bebouwing is over het algemeen goed.

Evenals in de Dorpstraat wordt het woon- en leefklimaat aangetast door de hoge verkeersintensiteit.

- Aan de Nijverheidsweg is nagenoeg alleen industrieachtige bebouwing gelegen. De verblijfs- en belevingswaarde is zeer gering. Het westelijk deel van de weg maakt deel uit van de verkeersontsluiting van het gebied.

- De St. Josephstraat is een typisch voorbeeld van een oude dorpstraat met een zeer gevarieerde en wisselende bebouwing. Enkele niet bebouwde terreinen verstoren dit beeld. Het organisch tot het straatbeeld behorende plein St. Petrusbanden is ruimtelijk gezien op onvoldoende wijze in het totale beeld van de straat opgenomen. Het plein mist intimiteit en geborgenheid. Het meest westelijke deel van de St. Josephstraat is slechts aan één zijde (de zuidzijde) bebouwd, hetgeen de belevingswaarde van de straat in zijn totaliteit nadelig beïnvloedt.

- De Kruisstraat wordt gekenmerkt door een variëteit in bebouwing, afgewisseld met enkele open ruimten, die voor bebouwing in aanmerking komen. De beleving van het kruispunt van de Kruisstraat met de Dorpstraat is niet in overeenstemming met de structuur van deze woonbuurt. Verkleining van deze ruimte door aanvullende bebouwing is gewenst.

- De Mathijs Heugenstraat heeft één nagenoeg onbebouwde zijde, hetgeen bijzonder storend is. Langs deze weg heeft men immers vrijelijk uitzicht op de achtertuinen en de bedrijfsruimten en garages van de winkels aan de Akersteenweg.

De belevingswaarde van de straat is gering, de bouwkundige kwaliteit van de bebouwing varieert.

- De verblijfswaarde van het Raadhuisplein is gering. Het plein heeft echter potentiële kwaliteiten.

- De Adelbert van Scharnlaan werd aangelegd bij de ontwikkeling van het plan Scharn. Deze weg is voor het grootste gedeelte bebouwd met portiek-etagewoningen en maakt daardoor een stedelijke indruk. De profielopbouw is onlogisch en onduidelijk. De aanhaking aan de Burg. Cortenstraat dient te worden verbeterd.

- De Joseph Bechlaan vormt de verbinding tussen Heer en het N.S.-station Randwyck. De open ruimte waardoor deze hooggelegen weg voert, vormt een barrière tussen het plangebied en Randwyck-noord.

Tenslotte moet gewezen worden op de storende werking in het totale beeld van Heer van een aantal open plekken tussen de bebouwing en de aanwezigheid van een aantal braakliggende terreinen. Met name moeten in dit opzicht worden genoemd de terreinen tussen de 1 Juliweg en de Demertstraat en terreinen langs de Nijverheidsweg. Aandacht verdienen ook de hier en daar verspreide panden met een betrekkelijke bouwkundige kwaliteit. Dit geldt vooral voor een aantal bedrijfsgebouwen in het gebied.

Conclusies en aanbevelingen (kaart 4)

De stedebouwkundige hoofdstructuur van Heer is voor verbetering vatbaar. Als de meest belangrijke gebreken in deze hoofdstructuur zijn aan te merken:

a. de tweeledige functie van de Akersteenweg;

b. het ontbreken van voldoende relatie tussen de deelgebieden van Heer;

c. het weinig gesloten karakter van de bebouwingsstructuur en het ontbreken van duidelijk de woonbuurt accentuerende en afgrenzende bebouwing.

Als middel voor verbetering kan worden aanbevolen:

a. herinrichting van de Akersteenweg met behoud van de beide functies van deze weg;

b. versterking van de relaties tussen de verschillende gebieden door (met gebruikmaking van de aanwezige c.q. in Heer toe te voegen oriëntatiepunten) een tweetal relaties te creëren:

- een verbinding tussen het station van de Nederlandse Spoorwegen in Randwyck (en het gebied van de Burght) via de Demertstraat naar het centrum en vervolgens naar de Antonius van Paduakerk en

- een verbinding tussen het park van "Providentia", het kerkhof via de Wethouder Vrankenstraat naar het centrum en vervolgens naar het zwembad en de scholenzone-Oost;

Op deze wijze wordt een meer duidelijke begrenzing verkregen van het gebied, waarin het centrum van Heer kan worden ontwikkeld;

c. functionele benutting door bebouwing van onbebouwde terreinen, die de continuïteit van het straatbeeld verstoren;

d. versterking van de herkenbaarheid van Heer als een afgeronde stedelijke woonbuurt, dat wil zeggen een duidelijke markering van Heer door bebouwing aan de entree van Heer langs de Akersteenweg, zowel aan de oost- als aan de westzijde en een markering van het centrum.

e. streven naar een algemene verbetering van de belevingswaarde van een aantal pleinen en straten; met name geldt dit voor de straten behorend tot de ontsluitingsstructuur, die moeten functioneren als de toegangswegen naar het centrum.

f. niet alleen ten gerieve van het langzaam verkeer - met name ten behoeve van het voetgangersverkeer - maar ook vanuit ruimtelijke overwegingen dient aan de Joseph Bechlaan te worden gebouwd.

HOOFDSTUK 2. FUNCTIONELE ANALYSE

Bevolking en wonen

Het bestemmingsplangebied Heer-Onder de Kerk telde per 1 januari 1989 in totaal 1.216 inwoners, verdeeld over 453 woningen, hetgeen neerkomt op een gemiddelde woningbezetting van 2,68.

In tabel 1 is een overzicht opgenomen van de leeftijdsopbouw van de bevolking in het bestemmingsplangebied en van de bevolking van de gemeente Maastricht.

Tabel 1: Leeftijdsopbouw van de bevolking van Heer-Onder de Kerk en van de gemeente Maastricht per 1 januari 1989 (bron: afdeling Onderzoek en Statistiek, gemeente Maastricht).

Leeftijds- klasse	Heer-Onder de Kerk				Maastricht in % (1-1-1988)
	mannen	vrouwen	totaal
			abs.	in %
0-14	85	89	174	14,3	17,2
15-19	49	41	90	7,4	8,9
20-24	43	54	97	7,9	9,2
25-49	217	194	411	33,7	34,8
50-64	121	131	252	20,8	16,8
65 en ouder	97	95	192	15,9	13,1
	____	____	_____	_____	_____
Totaal	612	604	1.216	100,0	100,0

Uit deze vergelijking blijkt, dat een ondervertegenwoordiging in Heer-Onder de Kerk te constateren is in de jongere leeftijdsklassen en een oververtegenwoordiging van de oudere leeftijdsklassen.

Een verklaring voor dit verschijnsel is niet een onevenwichtige samenstelling van de woningvoorraad, maar veel meer de bouw- en bewoningsgeschiedenis van de woningen.

In de periode van 1949 tot 1969 werden in het gebied door de voormalige gemeente Heer in totaal 242 woningen gebouwd, dat is 53% van de huidige woningvoorraad. Het is mogelijk, dat veel van deze woningen nog bewoond worden door de eerste bewoners. Deze (jonge) eerste bewoners behoren op dit moment tot de oudere leeftijdscategorieën.

In het gebied is een verouderingsproces gaande. Dit blijkt ook uit de samenstelling van de huishoudens. Meer dan 50% van de huishoudens bestaat uit één of twee personen.

Het totale gebied omvat 453 woningen; overwegend eengezinswoningen. Slechts circa 16% van de woningvoorraad wordt gevormd door etagewoningen. Tabel 2 geeft een overzicht van de soort woningen en de woningbezetting.

Tabel 2: Aantal woningen naar de bezetting per 1 januari 1989 (bron: afdeling Onderzoek en Statistiek, gemeente Maastricht).

Aantal personen	Eengezins- huis	Woningen met bedrijf	Etage- woning	Totaal Abs. In %

1	47	5	27	79	17,4
2	116	5	26	147	32,4
3	75	9	15	99	21,9
4	69	4	2	75	16,5
5	26	1	1	28	6,2
6 e.m.	11	2	1	14	3,1
Onbewoond	8	3	-	11	2,4
	____	___	___	____	_____
Totaal	352	29	72	453	100,0

Hieruit blijkt dat bijna 50% van de woningen wordt bewoond door één of twee personen. Het overeenkomstige percentage van de etagewoningen bedraagt bijna 74% voor de eengezinshuizen ruim 45%.

Verwacht mag worden, dat door een natuurlijk verloop de onevenwichtigheid in de samenstelling van de bevolking enigszins zal worden gecorrigeerd. Toevoeging van een (beperkt) aantal kleine woningen zou de doorstroming kunnen bevorderen.

Aanleiding tot de bouw van specifieke bejaardenwoningen in het betreffende gebied geeft de geconstateerde onevenwichtigheid niet. Zou op een later tijdstip de bouw van bejaardenwoningen in Heer moeten worden overwogen, dan zou de situering van deze categorie woningen bij voorkeur moeten worden gezocht in het centrum van Heer, dat wil zeggen in de directe nabijheid van bushalten en centrale voorzieningen.

Hetzelfde geldt - zij het in mindere mate - voor de groep van veelal tot de jongere leeftijdsgroepen behorende één- en tweepersoonshuishoudens. Woningen voor deze groeperingen dienen bij voorkeur in centrale delen van woonbuurten te worden gebouwd.

Bedrijvigheid (kaart 5)

Het bestemmingsplangebied herbergt een mengeling van functies. Behalve een industrieel bedrijf van relatief grote omvang op een tot het gebied behorend industrieterrein komt in het gebied zelf, dat toch in hoofdzaak als een woongebied moet worden gekarakteriseerd, een vrij groot aantal bedrijven voor van verschillende aard en omvang. Het op het binnenterrein aan de Langwaterstraat gelegen bedrijf is voor deze situering te groot van schaal.

Een overzicht van de in het gebied voorkomende bedrijven is opgenomen in tabel 3.

Tabel 3: Aantal bedrijven met het aantal personeelsleden in Heer-Onder de Kerk per 1 januari 1989 (bron: afdeling Onderzoek en Statistiek, gemeente Maastricht).

Aard bedrijven	Aantal	Personeelsleden

Nijverheid en ambacht	10	131
Bouwnijverheid	7	29
Groothandel	13	63
Kleinhandel	75	207
Horeca	24	44
Verkeersbedrijven	4	35
Openbare nutsbedijven	1	24
Medische diensten	3	7
Zakelijke dienstverlening	20	73
Overige dienstverlening	8	14
	____	____
Totaal	165	627

Bestaand winkelareaal

Een belangrijk element in het centrum van Heer vormt het aanwezige winkelareaal.

In 1988 telde Heer (exclusief De Heeg) in totaal winkels met 10.605 m² verkoopvloeroppervlakte en 29.715 m² bedrijfsvloeroppervlakte. Een groot deel van de in Heer aanwezige winkels is gelegen binnen het bestemmingsplangebied. In totaal bevinden zich binnen het gebied 60 winkels met een gezamenlijke verkoopvloeroppervlakte van 7.597 m², dat is circa 72% van de totaal in Heer en Scharn aanwezige verkoopvloeroppervlakte. Een overzicht van de samenstelling van het winkelareaal in het bestemmingsplangebied is in tabel 4 weergegeven.

Zowel het aantal winkels als het goederenassortiment wijzen inde richting van een winkelcentrum, waarvan de verzorgingsreikwijdte uitgaat boven de plaatselijke behoefte of anders gezegd het winkelcentrum Heer vervult op dit moment reeds een wijkfunctie.

De structuur van dit centrum is voor een groot deel het resultaat van een spontane ontwikkeling.

De centrumvoorzieningen van Heer zijn hoofdzakelijk gesitueerd aan of nabij het kruispunt Akersteenweg-Dorpstraat/Burgemeester Cortenstraat.

Tabel 4: Aantal winkels met hun oppervlakte aan verkoopvloeroppervlakte en het aantal personeelsleden in Heer-Onder de Kerk per 1 januari 1988 (bron afdeling onderzoek en statistiek, gemeente Maastricht).

		Aantal m²
Goederenassortiment	Aantal bedrijven	B.V.O.	V.V.O.	Aantal werkzame personen
Voedings- en genotmiddelen	20	3.625	2.135	73
Confectie, kleding, schoeisel	5	456	281	10
Woninginrichting	3	2.095	1.790	6
Huishoudelijke en elektronartikelen	4	770	348	13
Overige goederen	28	4.460	3.043	73
	___	______	_____	____
Totaal	60	11.406	7.597	175

De Akersteenweg is, als belangrijke doorgaande route door het centrum, een barrière geworden voor de aansluiting van de noordelijke en zuidelijke

centrumhelften, terwijl juist langs deze weg de bewinkeling het verst is gevorderd. Hierdoor treedt het conflict tussen verkeer en verzorging zo nadrukkelijk aan het licht.

Hoewel de verkeersintensiteit op de Burgemeester Cortenstraat en de Dorpstraat duidelijk geringer is dan op de Akersteenweg, kan gesproken worden vaneen sterk verminderde integratie van de aan de oost-westzijde van deze noord-zuidverkeersas gelegen voorzieningen.

De parkeervoorzieningen voor de centrumgebruikers liggen verspreid in en om het centrum. Langs de Akersteenweg, de Dorpstraat en de Burgemeester Cortenstraat kan op beperkte schaal worden geparkeerd, terwijl daarnaast op enkele open terreinen stallingsmogelijkheden voorhanden zijn.

De aanwezige parkeercapaciteit is ontoereikend en niet afgestemd op de feitelijke behoefte.

De onderlinge loopafstand tussen de verschillende centrumvoorzieningen nodigt niet direct uit tot een gecombineerd bezoek aan verschillende bedrijven.

De winkel- en andere centrumvoorzieningen zijn verspreid over de door de verkeersassen (Akersteenweg en Dorpstraat/Burgemeester Cortenstraat) gescheiden kwadranten. Per kwadrant is in het algemeen geen sprake van een verbijzondering en concentratie van centrumfuncties. Hierdoor kan men spreken van een amorfe stedebouwkundige structuur van het centrum.

Buiten het centrumgebied zijn aanwezig:

- voedings- en genotmiddelen:

3 bakkers;

2 slagers;

2 groenten- en fruithandels;

2 slijterijen/drankenshops;

1 traiteur;

- confectie, kleding, schoeisel:

2 fourniturenhandels;

- woninginrichting:

steeds één vestiging in de onderdelen meubels, woningtextiel, parket, keukens en badinrichting;

- huishoudelijke en elektronartikelen:

2 elektrohandels;

- overige sectoren:

1 horlogier;

1 dierenhandel;

1 fietsenhandel;

1 technische handelsonderneming.

Toekomstig wijkwinkelcentrum

Ter bepaling van de meest wenselijke omvang van het toekomstige wijkwinkelcentrum Heer zijn in het kader van het distributie planologisch onderzoek drie varianten doorgerekend. De drie varianten gaan uit van het winkelareaal in Heer in juni 1982 (15.046 m² b.v.o.) met daaraan toegevoegd respectievelijk 2.400, 2.800 en 3.200 m² b.v.o. met name te realiseren op het zogenaamde Rekkoterrein. Geen van de varianten leidt tot verhoging van de vloerproduktiviteit in de sector "dagelijkse activiteiten"; deze blijft ongeveer 29% boven de normvloerproduktiviteit. Dit op peil blijven van de vloerproduktiviteit gaat ten koste van het winkelareaal in Scharn, De Heeg, Heugem/Randwyck en in veel mindere mate Amby. De vloerproduktiviteit blijft daar overigens steeds boven de norm.

In de sector "niet-dagelijkse artikelen" brengen de uitbreidingen in de verschillende varianten de verhouding met de normvloerproduktiviteit op respectievelijk 267, 301 en 292. De gevolge daarvan zijn met name voelbaar in de Heeg, Heugem/Randwyck en Scharn. Ook hierbij geldt echter dat de vloerproduktiviteit ruim boven de norm blijft. De verhoudingscijfers tussen de geprognotiseerde vloerproduktiviteit ende normvloerproduktiviteit is voor de geschetste varianten weergegeven in tabel 5.

De resultaten van het distributie planologisch onderzoek geven aan dat er economisch gezien met name ruimte is voor uitbreiding van het wijkwinkelcentrum in de sector "niet dagelijkse artikelen". Door concentratie van winkels op een kleiner gebied kan de kwaliteit van het centrum worden verbeterd.

Aan de hand van het Ondernemingsplan Heer, dat op basis van het distributie-planologisch onderzoek is opgesteld, heeft de gemeenteraad in 1988 besloten tot de navolgende punten, die voor het bestemmingsplan van belang zijn.

1. Voor de totale omvang van het winkelcentrum wordt uitgegaan van maximaal 2.800 m² b.v.o., met daarbinnen maximaal 1.200 m2 b.v.o.

ten behoeve van de Edah.

2. Uit verkeersveiligheidsoverwegingen is aan de Akersteenweg alleen aanvaardbaar een inrit naar het centrum vanuit de richting Maastricht-Centrum, aangevuld met een uitrit naar Cadier en Keer.

3. Het laden en lossen wordt geconcentreerd langs de Akersteenweg.

4. Een ontsluiting van de parkeerplaats op de Weth. Vranckenstraat mag geen geluidsoverlast veroorzaken voor de bewoners van de flat aan die straat.

5. Wonen boven winkels heeft een voorkeur, maar het bereiken van voldoende hoogte langs de Dorpstraat en Akersteenweg (2 respectievelijk 3 lagen) is belangrijker als uitgangspunt.

Tabel 5: De verhoudingscijfers tussen geprognotiseerde vloerproduktiviteit en normvloerproduktiviteit in de diverse varianten (bron: D.P.O. juni 1982).

Dagelijkse artikelen			Varianten
	0	1	vlg. 0-1	2	vlg. 0-2	3	vlg. 0-3
Heer	129	129	0	129	0	128	-1
De Heeg	145	140	-8	135	-9	134	-11
Heugem/Randwyck	203	196	-7	190	-13	188	-16
Amby	126	123	-3	120	-6	119	-7

Niet dagelijkse artikelen			Varianten
	0	1	vgl. 0-1	2	vgl. 0-2	3	vgl.0-3
Heer	219	267	+49	301	-82	292	+73
De Heeg	445	406	-39	373	-72	373	-72
Heugem/Randwyck	146	133	-12	123	-22	123	-22
Amby	169	156	-13	146	-23	146	-23

Educatieve, sociaal-culturele en medische voorzieningen (kaart 6)

Binnen het bestemmingsplangebied is een drietal schoolgebouwen gelegen:

- Oude Kerkstraat 12 met 8 lokalen (permanent);

- St. Josephstraat 7 met 4 lokalen (+ speelzaal) en

- Sterre der Zeestraat 3.

De beide eerstgenoemde scholen zijn in gebruik ten behoeve van het rooms-katholieke basisonderwijs (St.Annaschool). De laatstgenoemde wordt op dit

moment aangewend voor het Vormingswerk Jong Volwassenen ('t Vloot). De beide ten behoeve van het basisonderwijs in gebruik zijnde scholen hebben een groter bereik dan de omvang van het bestemmingsplangebied. Met de basisschool aan de Kelvinstraat, die een capaciteit heeft van 19 lokalen, voorzien zij in de totale behoefte aan schoolgebouwen in het gebied Heer ten zuiden van de Akersteenweg (met uitzondering van de woonbuurt De Heeg, die over eigen voorzieningen beschikt).

Met betrekking tot de toekomst van het basisonderwijs zijn twee zaken van belang. De St. Annaschool overweegt uitbreiding op het Petrus Bandenplein. Daarnaast heeft het in de bedoeling gelegen om in of in de nabijheid van het plangebied een nieuwe openbare school voor het basisonderwijs te stichten. Een mogelijke locatie in het plangebied zijn de terreinen van de V.V. Heer aan de Demertdwarsstraat. Nu de openbare basisschool aan de Heerderrein wordt gehandhaafd, zijn deze terreinen daarvoor niet meer noodzakelijk. Door diverse onderwijsinstellingen is echter verzocht om een handhaving van de reservering ten behoeve van het onderwijs ten behoeve van huisvesting van een V.W.O.-school.

In Heer zijn de volgende accommodaties voor sociaal-culturele doeleinden aanwezig:

1. ontmoetingscentrum "Aan de Wan", bestaande uit enkele zalen, een foyer en ruimten voor jeugd- en jongerenwerk; het totale complex omvat 1.200 m²;

2. koninklijke harmoniezaal Heer (300 m²), in gebruik als oefenlokaal en feestzaal;

3. harmoniezaal "de Ridder", in gebruik als oefenlokaal, tentoonstellingsruimte en sportzaal (250 m²);

4. 't Vloot", centrum voor vorming en opleiding, in gebruik ten behoeve van onderwijs en sociaal-culturele vorming van partieel leerplichtigen;

5. het "Paviljoen", in gebruik als kegelcentrum, feestzaal en vergaderruimte (700 m²);

6. sociaal-cultureel centrum in De Heeg, in gebruik als vergaderruimte, ruimte voor sociaal-cultureel werk voor jeugd, jongeren, volwassenen en bejaarden, documentatie- en informatiecentrum met accommodaties voor de wijkverpleging en kruisvereniging;

7. ontmoetingscentrum voor de Molukse woonbuurt, in gebruik als vergaderruimte en als accommodatie voor jeugd- en jongerenwerk (300 m²);

8. dependance van de openbare bibliotheek met een oppervlakte van 268 m²;

9. kindercrèche in het voormalig schoolgebouw aan de Sterre der Zeestraat.

Met uitzondering van de onder 1, 6 en 7 genoemde zijn de accommodaties voor sociaal-culturele activiteiten gelegen binnen het plangebied. De beschikbare financiële middelen laten uitbreiding of eventuele verplaatsing van de huidige vestiging van de bibliotheek niet toe. Met deze accommodaties wordt - behoudens de voor de openbare bibliotheek beschikbare ruimte - op voldoende wijze voldaan aan de behoefte van de gemeenschap Heer.

In het gebied Heer (exclusief De Heeg) zijn momenteel gevestigd:

- 8 huisartsen;

- 5 tandartsen;

- 2 apotheken.

Voorts beschikt Heer over een Groene Kruisgebouw, gelegen aan de Burgemeester Cortenstraat. In het totale gebied Heer zal er behoefte zijn aan: 8 huisartsen en 8 tandartsen.

De beide aanwezige apotheken en het Groene Kruisgebouw kunnen aan de toekomstige behoefte in voldoende mate tegemoet komen.

Een en ander betekent dat er inde gezamenlijke plannen voor Heer rekening moet worden gehouden met een vestigingsmogelijkheid voor 3 tandartsen, bij voorkeur in of in de directe nabijheid van de bevolkingsconcentratie Eyldergaard. In het plan voor het kerngebied behoeft derhalve niet op specifieke wijze rekening te worden gehouden met de vestiging van medische diensten.

Recreatieve en groenvoorzieningen (kaart 7)

Heer (exclusief De Heeg) beschikt momenteel over 15 hectaren buitensportterreinen, voornamelijk gesitueerd in het noordelijk en westelijk deel van de bestaande woongebieden.

Daarmee kan ruimschoots aan de bestaande behoefte worden voldaan. De mogelijkheden tot concentratie c.q. verplaatsing van de sportaccommodatie moeten worden benut.

Behalve sportzalen van scholen, die als een typische buurtvoorziening kunnen worden beschouwd, zijn de binnensportaccommodaties (sportzalen en sporthallen) aangewezen op een breder draagvlak dan de woonbuurt. Gemeten naar landelijke normen zou in Maastricht-Zuidoost - naast de sporthal in De Heeg - nog van een behoefte aan een sportzaal kunnen worden gesproken. De sporthal in Randwyck-noord kan daaraan - mede - voldoen.

De belangrijkste park- en groenvoorzieningen in Maastricht-Zuidoost zijn parkgebieden rondom huize Eyl en het klooster Opveld en de ten oosten van de Oude Molenweg gelegen open agrarische gebieden.

Binnen de begrenzing van het bestemmingsplangebied is de groenvoorziening schaars. Zij is nagenoeg beperkt tot een brede groenstrook ten noorden van de Akersteenweg, een parkgebied van betrekkelijk kleine omvang, dat door zijn ligging langs de drukke verkeersweg slechts van betrekkelijke betekenis is voor de passieve recreatie.

Behalve een afgesloten speelterrein op het schoolterrein aan de Sterre der Zeestraat bevindt zich binnen het bestemmingsplangebied alleen aan de 7 Januaristraat een openbaar speelterrein met een oppervlakte van 2.000 m². Ten zuiden van de Demertstraat ligt nog een kinderspeelplaats, die vanwege haar huidige inrichting vrijwel niet meer in gebruik is.

Er dient te worden gestreefd naar het behoud of tenminste verplaatsing van de kinderspeelgelegenheid aan de 7 Januaristraat en naar de aanleg van een trapveld en/of avontuurlijke speelgelegenheid voor de oudere jeugd. Binnen het plangebied is behoefte aan:

- vier peuterspeelplaatsen (twee ten noorden en twee ten zuiden van de Akersteenweg) (zandbak en/of kleine speelobjecten);

- een speelvoorziening voor de oudere jeugd (trapveld, speelweide e.d.).

Conclusies en aanbevelingen (kaart 8)

1. In het centrum moet aandacht worden gegeven aan de bouw van kleinere woningen, met name ten behoeve van bejaarden, studenten en andere één- en tweepersoonshuishoudens. Gezien zijn structuur en ligging leent de rest van het gebied zich het meest voor de bouw van eengezinshuizen.

2. Bij de invulling van het Rekkoterrein moet worden uitgegaan van een realisatie van maximaal 2.80.0 m² b.v.o. ter versterking van het wijkwinkelcentrum Heer. Voor het overige zal het centrum moeten worden aangevuld door verplaatsing van winkels uit de periferie.

3. Ofschoon het gebied moet worden aangemerkt als een woongebied, bestaat tegen de aanwezigheid van de betreffende bedrijven in het gebied geen bezwaar, dit met uitzondering van het bedrijf op het binnenterrein aan de Langwaterstraat.

4. Er moet rekening worden gehouden met nieuwbouw ten behoeve van het basisonderwijs binnen dit plangebied.

5. Gezien de betrekkelijke schaarste aan groenvoorzieningen dient het bestaande groen zoveel mogelijk te worden gespaard en waar mogelijk dient de gebruikswaarde te worden verbeterd.

6. Bij een intensivering van de bebouwing dient rekening te worden gehouden met de behoefte aan:

● een viertal peuterspeelterreinen;

● een speelterrein voor de oudere jeugd;

● kindervriendelijke inrichting van woonstraten.

7. De terreinen ten zuiden van de Demertdwarsstraat kunnen te zijner tijd (na verplaatsing van de sportvelden) worden benut voor andere doeleinden.

HOOFDSTUK 3. VERKEERSANALYSE

Het gemotoriseerd verkeer

De problemen ten aanzien van het gemotoriseerd verkeer concentreren zich op de Dorpstraat, waar op dit moment de verkeersfunctie sterk overheerst. Fietsvoorzieningen ontbreken, er treedt filevorming opener is een tekort aan parkeervoorzieningen.

De verkeersbelasting op de Kruisstraat wordt, gelet op het beschikbare profiel en de aanwezige steile helling, als te hoog ervaren. Dit te meer daar ook hier intensief fietsverkeer wordt afgewikkeld.

Voor de toekomst is een aantal, buiten het plan gelegen, structurele wijzigingen voorzien, die van invloed zullen zijn op de routekeuze en de belasting van wegen in het plangebied.

Zo zullen de aanleg van de Vijverdalseweg, de aansluiting van de Burgemeester Kessensingel op de Akersteenweg en de aansluiting van de Mockstraat op de Akersteenweg een betere ontsluiting van Heer kunnen garanderen.

Met behulp van het verkeersprognosemodel is nagegaan welke consequenties dat heeft voor de verkeersafwikkeling in Heer. In de nota "Heer in 't verkeer" is dit uitgebreid beschreven.[2] Daarin zijn zes varianten voor een nieuwe verkeersstructuur doorgerekend op hun gevolgen voor de verkeersstromen. Kort samengevat komen de resultaten op het volgende neer. Handhaving van de situatie (zonder de inmiddels gerealiseerde aansluiting van de Burg. Kessensingel op de Akersteenweg, kaart 9) zou in 1998 betekenen, dat het kruispunt in Heer een 15% hogere belasting zou krijgen, waardoor de filevorming sterk zou toenemen ofwel bij uitwijken naar andere straten daar tot filevorming zou leiden.

Variant A omvat de al eerder genoemde structuurwijzigingen buiten het plangebied. Daardoor worden de Dorpstraat en de Burg. Cortenstraat weliswaar aanzienlijk ontlast, maar niet zodanig dat een goed winkelklimaat ontstaat. Omdat echter de Akersteenweg drukker wordt, zal de ontlasting van het kruispunt maar gering zijn. Variant B voegt daaraan alleen een winkelerf in de Dorpstraat en de Burg. Cortenstraat toe. Deze maatregel alleen heeft weinig effect.

In variant C (kaart 10) zijn de afslaande bewegingen op het kruispunt verboden (een zogenaamde "steriele" kruising). De gevolgen daarvan zijn aanzienlijk. Dan ontstaat een goed winkelklimaat op de Dorpstraat en de Burg. Cortenstraat. De verkeersbelasting op de Einsteinstraat loopt dan wel op tot iets boven het niveau, dat voor 1998 werd berekend. De grote verkeerstoename treft echter de Demertstraat en vooral de Kruisstraat, waar het verkeer verdubbelt.

Bij doortrekking van de Nijverheidsweg (variant D) tot aan de Dorpstraat valt de belasting van de Kruisstraat terug tot op het huidige niveau. De Demertstraat blijft een hoge belasting houden.

Worden op het kruispunt Heer de afslaande bewegingen weer ingevoerd (model

E), dan keert de bestaande situatie vrijwel in zijn geheel weer terug. In de laatste variant (F) (kaart 11) wordt de verbinding van de Demertstraat met de Akersteenweg/hoofdrijbaan verbroken. Dan loopt ten opzichte van model D de verkeersbelasting op de Demertstraat ook terug en wordt verkeerskundig de beste situatie bereikt.

Na het verschijnen van de nota is nog gezocht naar een oplossing waarbij grote verkeersdoorbraken tussen de 7 Januaristraat en de Dorpstraat of aan de Kruisstraat kunnen worden voorkomen. Hiervoor is een zogenaamde 0⁺-variant ontwikkeld, die uitgaat van eenrichtingverkeer voor auto's in oostelijke richting. Openbaar vervoer en (brom-)fietsverkeer mag in beide richtingen van de straat gebruik maken. Van de 0⁺ variant zijn de verkeersbelastingen van de diverse wegen ingeschat. De belastingen zijn op kaart 10A aangegeven.

Ten opzichte van de A2 dient, gezien de eisen van Rijkswaterstaat, een bebouwingsvrije afstand van 100 meter in acht te worden genomen. Daarvan kan met toestemming van die dienst worden afgeweken in de zone tussen 50 en 100 meter uit de grens van de autosnelweg.

Langzaam verkeer.

De wegprofielen van de Dorpstraat en de Kruisstraat staat de aanleg van vrijliggende of aanliggende fietsstroken over het merendeel van de lengte niet toe.

Dalende intensiteiten van het autoverkeer zullen in dit verband de grootste bijdrage moeten leveren aan verhoging van de veiligheid. In de Dorpstraat is het van belang oversteekpunten beter zichtbaar te maken.

Het kruispunt Dorpstraat-Kruisstraat-Veldstraat dient zodanig gewijzigd te worden, dat de oversteekbaarheid verbeterd en vooral de gereden snelheid op de Dorpstraat verminderd wordt.

Met uitzondering van de randwegen en de Demertstraat en de Kruisstraat komt het gehele gebied in aanmerking voor de kwalificatie verblijfsgebied en dus voor aanleg van snelheidsremmende maatregelen c.q. woonerfinrichting.

Uit de ongevallenregistratie komt overigens het beeld van een opvallend veilige buurt naar voren.

Openbaar vervoer.

Met betrekking tot openbaar vervoer doet zich een tweetal problemen voor:

- in de route van lijn 11 moet gebruik gemaakt worden van de Kruisstraat, hetgeen met het smalle profiel van deze straat en de daarin voorkomende hellingen niet gewenst is;

- een aantal lijnen (een van het gemeentelijke autobusbedrijf en drie van het streekvervoersbedrijf) maakt nog gebruik van de Dorpstraat om de Burg. Cortenstraat c.q. Akersteenweg te bereiken en andersom. Het is gewenst om bij een hertracering van deze lijnen het Kruispunt Akersteenweg/Dorpstraat/Burg. Cortenstraat zoveel mogelijk te mijden.

HOOFDSTUK 4. MILIEUHYGIENISCHE ANALYSE

Verkeerslawaai

Ter bepaling van de geluidhinder ten gevolge van het wegverkeer is onderzoek verricht naar de geluidsbelasting in de huidige situatie (1988) en van de varianten C en F van de verkeersanalyse.

Voor de akoestische berekeningen kunnen vier soorten wegen onderscheiden worden.

a. Wegen die nu reeds en binnen 10 jaar nog zoneplichtig zijn:

- Akersteenweg;

- 1 Juliweg;

- Sibemaweg/Philipsweg (in variant C);

- Demertdwarsstraat/Demertstraat/Kruisstraat (in variant C);

- Dorpstraat.

b. Wegen die nu reeds aanwezig zijn, doch niet zoneplichtig zijn, maar in de toekomst wel.

- Adelbert van Scharnlaan (westelijk en oostelijk deel);

- Nijverheidsweg.

- Demertstraat (zuidelijk deel alleen in variant C);

- Mockstraat;

- Heerderbroek (in variant F).

c. Nog aan te leggen wegdelen, die zoneplichtig zullen zijn:

- doortrekking Nijverheidsweg (in variant F).

d. Wegen die nu wel, maar in de toekomst niet meer zoneplichtig zullen zijn:

- Burg. Cortenstraat;

- Philipsweg (in variant F);

- Demertdwarsstraat/Kruisstraat (in variant F).

Binnen en rond het plangebied brengt wijziging van de verkeersstructuur een verandering in de gevelbelasting teweeg. Deze verandering is in de tabel op de volgende bladzijde in de prognose voor 1998 weergegeven voor de varianten C en F ten opzichte van de bestaande situatie in 1984/1985. De waarden in de tabel geven aan dat door de wijziging in de verkeersstructuur de gevelbelasting op bestaande woningen vermindert. Voorstellen voor het treffen van akoestische voorzieningen aan de woningen zullen te zijner tijd in het Indicatief Meerjaren Plan Geluid opgenomen worden.

Binnen het plangebied komen enkele nieuwe situaties voor. Dit betreft:

- langs de Akersteenweg: de terreinen Darley/Vliegen en Rekko en de strook ter hoogte van de Burg. Lespinassestraat;

- langs de Nijverheidsweg: woningbouw en woonwagenlocatie op het Nijverheidsterrein (de woonwagenlocatie is opgenomen in het bestemmingsplan woonwagenlocaties);

- langs de Demertdwarsstraat: op het terrein van de S.V. Heer en

- langs de Kruisstraat en de Dorpstraat.

Om deze nieuwe situaties te kunnen realiseren, is een ontheffing van gedeputeerde staten noodzakelijk en zullen akoestische voorzieningen (aan de weg of aan de woningen) moeten worden getroffen.

Tabel 6: Overzicht geluidbelasting per weggedeelte en per variant, na
kruispuntcorrectie en aftrek ex artikel 103 Wgh.

		Prognose 1998 in dB(A)
Wegdelen	Bestaande toestand 1984/85 in dB(A)	variant C	variant F
A. van Scharnlaan, tussen Sibemaweg en Mockstraat.	niet zoneplichtig	54¹⁾	54¹⁾
A. van Scharnlaan, midden.	niet zoneplichtig	niet zonepl.	niet zonepl.
A. van Scharnlaan, t.o.v. B. Cortenstraat.	niet zoneplichtig	53²⁾-55³⁾	53²⁾ -55³⁾
B. Cortenstraat	64 - 65	niet meer zoneplichtig	niet meer zoneplichtig
Mockstraat	niet zoneplichtig	54⁴⁾	54⁵⁾
Akersteenweg-west	63 - 68	64 - 66	64 - 66
Akersteenweg-oost	62 - 65	58⁶⁾	57⁷⁾
1 Juliweg	53⁸⁾	54⁹⁾	57⁷⁾
Sibemaweg	niet zoneplichtig	57¹¹⁾	58¹²⁾
Dorpstraat-noord	63 - 65	60	61
Dorpstraat-zuid	59 - 64	58 - 62	59 - 63
Nijverheidsweg	niet zoneplichtig	55 - 59	58 - 61
Heerderbroek	niet zoneplichtig*	niet zonepl.*	57-58¹³⁾
Nijverheidsweg, doortrekking.	niet aanwezig	niet aanwezig	58 - 60
Einsteinstraat	57	58¹⁴⁾	58¹⁵⁾
Demertstraat-noord	niet zoneplichtig	56 - 61	56 - 57
Demertstraat-zuid	niet zoneplichtig?	53 - 58	niet zonepl.
Demertstraat, tus- sen Demertdwars‑ str. en Kruisstr.	52¹⁶⁾	57	54
Demertdwarsstraat	58¹⁷⁾	52 - 58¹⁷⁾	50 - 55
Kruisstraat	52¹⁸⁾ - 60	58 - 61**	59 - 61

* De woningen langs deze straat zijn gerealiseerd, rekening houdend met variant F. De akoestische voorzieningen en de afschermende werking zijn op deze variant gebaseerd.

** Na profielverbreding met 6 meter.

De geluidbelasting op de bebouwing vanwege het spoorweglawaai overschrijdt de wettelijke normen niet.

Tabel 7: Gehanteerde formules bij herleiding geluidbelasting diverse wegen zoals opgenomen in tabel 6.

1)	50	+	10	log	(27:10) = 54 dB(A)
2)	50	+	10	log	(26:13) = 53 dB(A)
3)	50	+	10	log	(26: 9) = 55 dB(A)
4)	50	+	10	log	(22: 9) = 54 dB(A)
5)	50	+	10	log	(25: 9) = 54 dB(A)
6)	50	+	10	log	(79:14) = 58 dB(A)
7)	50	+	10	log	(75:14) = 57 dB(A)
8)	50	+	10	log	(25:11,5) = 53 dB(A)
9)	50	+	10	log	(32:11,5) = 54 dB(A)
10)	50	+	10	log	(35:11,5) = 55 dB(A)
11)	50	+	10	log	(44:8) = 57 dB(A)
12)	50	+	10	log	(46: 8) = 58 dB(A)
13)	60	+	10	log	( 7:10) = 58 dB(A)
14)	50	+	10	log	(56:10) = 58 dB(A)
15)	50	+	10	log	(59:10) = 58 dB(A)
16)	53	+	10	log	(3000:2500) = 52 dB(A)
17)	55	+	10	log	(13: 6) = 58 dB(A)*
18)	53	-	10	log	(3000:2500) = 52 dB(A)
19)	61	-	10	log	(3000:2500) = 60 dB(A)

* Bebouwingsgrens: 6 meter uit de as van de weg.

Milieubelasting ten gevolge van bedrijven

Binnen en rond het plangebied bevinden zich geen categorie A-inrichtingen zoals bedoeld in de wet geluidhinder. Wel is binnen het plangebied een aantal kleinschalige bedrijven gevestigd, waarvan geen geluidhinder van betekenis te verwachten is. Over het algemeen is de milieubelasting van deze bedrijven met behulp van de in de hinderwetvergunningen opgenomen voorschriften binnen een aanvaardbaar niveau te houden, alhoewel in enkele gevallen geen uitbreiding meer zou mogen worden toegestaan. Bij de vestiging van nieuwe bedrijven zal selectief te werk moeten worden gegaan in die zin dat geen bedrijven worden toegelaten die vallen onder de Wet Geluidhinder, Wet Luchtverontreiniging of de Afvalstoffenwet.

Bij intensivering van de woningbouw op in de directe omgeving van bedrijven is nadere oriëntatie/onderzoek noodzakelijk naar onder andere de geluidsoverlast en de aan- en afvoer.

Bodem

Op een groot aantal plaatsen in het plangebied zijn bodemonderzoeken gedaan ten behoeve van inmiddels gerealiseerde bouwplannen dan wel ten behoeve van potentiële bouwlocaties. Een lijst van deze onderzoeken is als bijlage opgenomen met een korte vermelding van het resultaat. De onderzochte locaties zijn op kaart 12 aangegeven.

Uit het geheel aan onderzoeken komt het volgende beeld naar voren.

Het plangebied bestaat uit een hooggelegen en een laaggelegen gedeelte. In het laaggelegen gedeelte is in het verleden een betonfabriek gevestigd geweest, waarvan afvalprodukten zijn gebruikt om op diverse plaatsen de drassige gedeelten aan te vullen en te verstevigen. Deze aanvullingen zijn niet overal aanwezig. Op nieuwe bouwlocaties zal van plaats tot plaats moeten worden onderzocht of daar restanten aanwezig zijn. Het hooggelegen gebied heeft geen aanleiding gegeven om ter plaatse bodemvervuiling te verwachten, met uitzondering van het terrein van de voormalige limonadefabriek (Rekkoterrein).

Lucht

In de omgeving van de Akersteenweg, de Dorpstraat en de B. Cortenstraat zullen als gevolg van hoge verkeersintensiteit verhoogde concentraties stikstofoxiden, koolmonoxide, onverbrande koolwaterstoffen en lood voorkomen.

Er zijn geen kwantitatieve en kwalitatieve gegevens van luchtverontreinigingen binnen het plangebied bekend.

Bij overheersende zuidwestenwind is het plangebied gelegen in het neerslaggebied c.q. immissiegebied van de buiten het plangebied gelegen ENCI. Immissie van stoffen welke verontreinigd kunnen zijn met zware metalen, zoals zink, vanadium, tin, nikkel, thallium etc., is derhalve mogelijk. Een provinciaal onderzoek heeft aangetoond, dat de concentraties van zware metalen thans niet verontrustend zijn.

Water

Het plangebied is niet binnen een waterwingebied ten behoeve van de drinkwatervoorziening gelegen. Wel zijn er putten voor bedrijfswaterwinning aanwezig op het terrein Rekko en op het Sibematerrein. Op het Sibematerrein is deze inmiddels afgesloten om vervuiling van het grondwater tegen te gaan.

Recreatie-inrichtingen

De aan de Demertstraat gelegen recreatie-inrichting van de S.V. Heer, belast in enige mate het plangebied door de verkeersaantrekkende werking.

Horeca-inrichtingen

Verspreid binnen een groot gedeelte van het plangebied zijn diverse cafés gevestigd. Om de overlast ten aanzien van het woonmilieu te beperken moet uitbreiding van het aantal horeca-inrichtingen worden tegengegaan. Een uitzondering op deze algemene regel zou het concentratiegebied voor het wijkwinkelcentrum kunnen vormen.

HOOFDSTUK 5. SYNTHESE

Uit voorgaande analyses zijn conclusies getrokken en aanbevelingen geformuleerd ten behoeve van de bestemmingsplanregeling. Deze vormen de basis voor het programma van het bestemmingsplan. Inde navolgende schematische overzichten zijn deze aanbevelingen samengevat en gegroepeerd naar de aspecten beleving, ruimtegebruik en beweging. Daarbij worden de aanbevelingen met elkaar geconfronteerd en wordt aangegeven of en op welke manier zij zullen worden opgenomen in de bestemmingsplanregeling.

Uit de overzichten blijkt dat er aanbevelingen zijn, die geheel of gedeeltelijk met elkaar in strijd zijn.

Zo is er een gedeeltelijke tegenstelling tussen de aanbeveling om langs de Joseph Bechlaan te bouwen en het aanhouden van een bebouwingsvrije afstand van 100 meter tot aan de A2. In dit geval is een toestemming van Rijkswaterstaat om tot 50 meter afstand te kunnen gaan gewenst om nog enigermate tegemoet te kunnen komen aan de wens om het verkeer over deze hooggelegen langzaam verkeers- (en openbaar vervoer- )verbinding enige beschutting en ruimtelijke begrenzing te kunnen bieden.

De nieuw te creëren bouwmogelijkheden op basis van de historische en ruimtelijke analyse behoeven niet in strijd met de bebouwingsvrije zones rond l.p.g.-installaties en gasdrukregel- en meetstations. Dit zou slechts kunnen gelden voor de 80-meterzone rond, de l.p.g.-installatie van Ameln. Door toekenning van een andere dan de woonfunctie kan de afstand worden beperkt tot 40 meter.

Het sparen en gebruiksvriendelijker maken van bestaand groen en het bebouwen van de sportvelden van de S.V. Heer is in algemene zin met elkaar in strijd. De sportvelden zijn echter niet beschikbaar voor de buurt op zich en daardoor niet gebruiksvriendelijk. Een speelterrein voor de oudere jeugd is één van de elementen, die bij de invulling van deze terreinen kan worden meegenomen.

Aspect: beleving

Aanbeveling	Afkomstig uit	Programma-element

Herinrichting Akersteenweg met behoud beide functies	Historische en ruimtelijke analyse	Nieuw profiel opnemen

Algemene verbetering belevingswaarde buurtontsluitingsstraten	Historische en ruimtelijke analyse	Mogelijkheden laten voor herinrichting openbare ruimte

Aspect: ruimte

Aanbeveling	Afkomstig uit	Programma-element
Bebouwing onbebouwde terreinen langs straten	Historische en ruimtelijke analyse	Bouwmogelijkheden creëren

Markering van entrees en centrum van Heer langs de Akersteenweg	Historische en ruimtelijke analyse	Bouwmogelijkheden creëren

Bebouwing langs de Joseph Bechlaan	Historische en ruimtelijke analyse	Bouwmogelijkheden creëren

Aanhouden bebouwingsvrije afstand van 100 meter uit de A2	Verkeersanalyse	Geen bebouwing binnen die zone projecteren

Bebouwingsvrije zones gas- drukregel- en meetstation en l.p.g.-installatie	Milieuhygiënische analyse	Geen bebouwing binnen die zones projecteren

Aspect: gebruik

Aanbeveling	Afkomstig uit	Programma-element
Woningbouw van kleinere woningen in het centrum en van eengezinswoningen in de rest van het plangebied	Functionele analyse	Bouwmogelijkheden creëren

Versterking wijkwinkelcentrum met 2.800 m² b.v.o. en door winkelconcentratie	Functionele analyse	Op Rekkoterrein globale bestemming met dit maximum leggen; hergebruik van perifere winkels tegengaan

Geen verplaatsing bedrijven uit woongebied, behalve bedrijf op binnenterrein Langwaterstraat	Functionele analyse	Bestaande bedrijven als zodanig bestemmen; wijzigingsmogelijkheid voor bedoeld bedrijf

Behoefte aan nieuwbouw onderwijs	Functionele analyse	Ruimte reserveren

Aanbeveling	Afkomstig uit	Programma-element
Bestaand groen sparen en gebruikswaarde verbeteren	Functionele analyse	Groen als zodanig bestemmen en mogelijkheden geven voor recreatief gebruik

Er is behoefte aan: - vier peuterspeelterreinen - een speelterrein oudere jeugd - kindervriendelijke inrichting	Functionele analyse	Bij nieuwbouw buiten centrum ruimte voor peuterspeelterreinen meenemen; speelterrein oudere jeugd op sportvelden S.V. Heer; mogelijkheden laten voor herinrichting openbare ruimte

Selectieve bedrijfsvestiging in plangebied; geen grote vervuilers op bedrijfsterrein	Milieuhygiënische analyse	Bedrijfsvestiging in woongebied sterk beperken; tevens beperkingen voor bedrijfsterrein

Bodemonderzoek op bouw- locaties van voormalige bedrijven	Milieuhygiënische analyse	Uitwerkingsregel opnemen

Na verplaatsing bedrijf op Dravima-terrein geen bedrijfsvestiging meer	Milieuhygiënische analyse	Combinatie van bestemmingen met wijzigingsmogelijkheid opnemen

Voorkomen uitbreiding milieuhinderlijke bedrijven	Milieuhygiënische analyse	Bedrijven conform huidige omvang bestemmen

Voorkomen grondwatervervuiling door peilput	Milieuhygiënische analyse	Niet via bestemmingsplan te regelen

Uitbreiding aantal horecabedrijven voorkomen; uitzondering: centrum	Milieuhygiënische analyse	Bedrijven conform bestaande toestand opnemen; in centrum via bestemming centrumvoorzieningen.

[1] Bron: J.M. van de Venne, geschiedenis van Heer, Maastricht 1957.

[2] "Heer in 't verkeer", een studie naar een nieuwe ontsluiting voor de wijk Heer, gemeente Maastricht, Publieke Werken, afdeling Verkeer, Parkeren en Marktzaken, mei 1989.